Zarys dziejów Jadowa na podstawie wybranych źródeł

Rozdział I. Najdawniejsze dzieje Jadowa i okolic.

Jadów, dawne miasto, obecnie wieś i siedziba gminy, leży nad rzeką Osownicą (lewy dopływ Liwca), w powiecie wołomińskim województwa mazowieckiego, w północno-wschodniej części Kotliny Warszawskiej, w Nizinie Mazowieckiej. Najdawniejsza wzmianka historyczna datuje się na lata 1414-1425 (Jadowo). Od wyrazu jad utworzono przezwisko Jad, a od niego nazwę dzierżawną Jadów.

1.1. Początki osadnictwa

Obszar ten porastała odwieczna puszcza, przerywana rozlewiskami bagien. Stąd też inne określenia tej ziemi takie jak: Puszcza Sulejowska, Puszcza Kamieniecka lub Puszcza Jadowska. W bezdrożach puszcz ważną rolę odgrywały rzeki, z którymi nierozerwalnie wiąże się osadnictwo tych ziem.

Aby zdobyć pewien obszar pod uprawę, każdy osadnik musiał wypalić część przydzielonej mu puszczy. Wypalanie było koniecznym i pierwszym zabiegiem wobec niedostatku i niedoskonałości ówczesnych narzędzi. Śladem tej pionierskiej gospodarki są nazwy dwóch miejscowości: Pogorzelec (zbudowany na pogorzeli) i Łazy (obszary roli otrzymane przez wypalanie krzaków, łozy, drzew), które należą do sąsiedniej gminy Łochów. W połowie XII w. dokonano ogromnego ulepszenia narzędzi rolniczych. Zwiększona wydajność zachęcała możnych do popierania osadnictwa na niezagospodarowanych terenach – nakładano niezbyt wysokie świadczenia. Szybki rozwój techniki w rolnictwie (wprowadzenie regularnej trójpolówki, nawożenie) spowodował, że plony zaczęły przekraczać liczbę trzech ziaren z jednego użytego do zasiewu.

Dla Jadowa i jego okolic dzieje historyczne udokumentowane najstarszym zapisem zaczynają się datą 1473 r., kiedy to książę Kazimierz, biskup płocki, brat księcia Mazowsza i Rusi Bolesława IV erygował parafię jadowską. Można z tego wnioskować, że pod koniec XV w. były to okolice na tyle zagospodarowane i ludne, stanowiące ośrodek życia gospodarczego, iż biskupi płoccy przystąpili do wprowadzenia tutaj administracji kościelnej.

Dzięki temu, że Jadów był położony na skrzyżowaniu szlaków handlowych wiodących z Liwa…