Rozwój społeczno-kulturalny ziemi tłuszczańskiej w I połowie XX wieku (1905-1939)
Rozdział I. Zarys dziejów Tłuszcza i okolic
Ziemia tłuszczańska była zawsze nierozerwalną częścią Mazowsza. Obszar ten zaliczany jest do Niziny Mazowiecko – Podlaskiej, a dokładniej do Kotliny Warszawskiej.
Tłuszcz i okolice leżą na szlaku łączącym Warszawę z północno wschodnią częścią Rzeczpospolitej. Historycznie ziemie te wchodziły w obręb powiatu kamieńczykowskiego ziemi nurskiej województwa mazowieckiego. Po trzecim rozbiorze ziemia tłuszczańska znalazła się pod zaborem austriackim. „W latach 1809-1815 obszar ten wchodził w skład departamentu warszawskiego Księstwa Warszawskiego, następnie w Królestwie Polskim, w skład okręgu stanisławowskiego województwa warszawskiego, od 1837 r. guberni warszawskiej powiatu radzymińskiego, w którym należąc do gminy Klembów, parafii Postoliska pozostawał do I wojny światowej”.
Obecnie teren ten należy do powiatu wołomińskiego województwa mazowieckiego. Zakres administracji kościelnej podlega diecezji warszawsko – praskiej.
„Występująca jeszcze w XVII w. pod nazwą Tłuszcza wieś książęca, a następnie królewska w powiecie kamienieckim założona została w 1477 r. na prawie chełmińskim.” Znajdowała się tuż przy trakcie handlowym wiodącym z Warszawy do Ciechanowca, miasta słynącego z targów końmi i bydłem. Powstanie osady przypada zatem na okres, kiedy ta cześć Mazowsza zwana Mazowszem Leśnym, zaczęła się zaludniać nowymi osadnikami, rekrutującymi się spośród wolnych kmieci i drobnej szlachty mazowieckiej. Niemal do końca XVIII w. tereny te zagubione były wśród wielkiej puszczy, na terenach bardzo podmokłych i bagiennych. Niewielkie strumienie i rzeka Jasionka (obecnie Cienka) tędy przepływające z trudnością przedzierały się przez leśne gęstwiny. Pozbawione większego spadku rozlewały szeroko swoje wody, tworząc rozległe moczary. „Nieliczna ludność puszczańska żyła z myślistwa, bartnictwa, smolarstwa, rybołówstwa i raczej mniej z uprawy roli, którą z wielkim trudem można było wydrzeć puszczy.” Nazwa osady wywodzi się z legendy do dziś…
