Kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego w Jadowie

Jadów – historia miejscowości i kościoła p. w. Znalezienia Krzyża Świętego. Mecenat artystyczny Zamoyskich XVII-XIX w. Opis Kościoła Znale­zienia Krzyża Świętego w Jadowie. Analiza architektury kościoła. Zakończenie. ­

Bogata architektoniczna twórczość Józefa Piusa Dziekońskiego jedne­go z najwybitniejszych architektów polskich przełomu XIX i XX w. jest ogromną i interesującą skarbnicą architektonicznych form. Karty poświęcone Dziekońskiemu mają dla nas niezwykle doniosłe znaczenie, stanowią bowiem żywy dowód tego, że jego dzieła znajdowały w oczach jemu współcze­snych i znajdują obecnie pełne zrozumienie i uznanie. Nie napisano jeszcze książki obejmującej całą twórczość architekta. Niektóre tylko obiekty zwłaszcza te okazalsze, znalazły odbicie w nielicznych publikacjach. Przeglądając je uderza zbieżność sądów w ocenie jego dzieł, jako wartościowych, zajmujących wysoką pozycję w architekturze polskiej. Mniejsze obiekty wzniesione przez architekta nie zostały jeszcze opracowane. Jedną z tych budowli jest kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Jadowie.

W kościele tym architekt zastosował formy romanizujące rzadko spotykane w budowlach przez niego projektowanych. Właśnie ta odmien­ność skłoniła mnie do bliższego zainteresowania się architekturą tej świątyni. Niestety źródła dostarczają niewiele wiadomości na ten temat. ­

W 1886 r. w Przeglądzie Katolickim ukazała się krótka wzmianka dotycząca omawianego kościoła, a opisująca uroczystość konsekracji świą­tyni dokonaną przez Metropolitę Warszawskiego Wincentego Teofila Cho­ściak-Popiela. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych Kra­jów Słowiańskich zawiera niepełne, fragmentaryczne informacje dotyczące historii wsi i kolejnych właścicieli. Podstawowym źródłem, o jakie oparłam się pisząc pracę, były projekty kościoła wykonane własnoręcznie przez architekta, znajdujące się obecnie w kancelarii parafialnej w Jadowie oraz zachowana tam kronika parafialna prowadzona od 1962 r.

Małgorzata Wyczółkowska
Studia i Materiały do dziejów Powiatu Wołomińskiego (2006)